قصه دنباله دار متروی قم هم از آن سری داستانهاست که دیگر کمتر شهروند قمی است که حوصله صحبت در موردش را داشته باشد.
قرار بود با آمدنش هر چه سریعتر گره کور ترافیک محورها و معابر شهری قم که هر روز تنگتر هم میشود باز شود، اما پس از گذشت انتظار دوازده ساله هر بار افتتاح آن به زمان دیگری موکول شد. پروژهای که کمبود بودجه و نبود سازش میان کارفرما و پیمانکار بارها و بارها زمان بهره برداری آن را به تاخیر انداخت، حالا اما بهره برداری فاز نخست آن لنگ تامین واگن است.
نگاهی به تولد ابر پروژه متروی قم
ترافیک یکی از معضلات کلان شهرهاست که مردم هر روز با آن درگیر هستند، کلانشهر قم نیز از معضل ترافیک و تبعات و پیامدهای ناشی از ترافیک از جمله آلودگیهای صوتی، هوا، مسایل زیست محیطی، اتلاف زمان وبی نظمی در خیابانها رنج میبرد.
ساخت مترو یکی از طرحهایی بود که به منظور خدمت رسانی به زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) و حل مشکلات ترافیکی شهر قم تصویب شد.
طرح مترو یکی از مهمترین و بزرگترین پروژههای شهری قم در ۲ خط A و B طراحیشده و پیمانکاری ساخت خط ۱ آن با برگزاری مناقصه در سال ۱۳۸۹ با مبلغ ۸۶۰ میلیارد تومان به قرارگاه خاتمالانبیاء رسید سال ۱۳۹۴ که اعضای شورایاسلامی شهر قم کلید مدیریت شهری را به «مرتضی سقائیاننژاد» سپردند، این ابرپروژه ۵/۱۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشت. در طول سال های اخیر هم طوفانهای متعدد اقتصادی و ارزی و مشکلاتی که تحریمها به بار آورد، بسیاری از پیگیریها برای تأمین واگن، تجهیزات و… را بیثمر گذاشت.
خط ۱ این پروژه این خط شمال غربی شهر قم را به جنوب شرقی آن متصل میکند که ۱۴ کیلومتر طول و ۱۴ ایستگاه دارد و در ۲ فاز تعریف شدهاست، فاز ۱ از ایستگاه قلعه کامکار تا میدان مطهری و فاز ۲ از میدان مطهری تا ایستگاه مسجد جمکران ادامه خواهد یافت و حالا در فاز یک اجرای این پروژه، سهم تولیدات ایرانی بار مهمی را بر دوش میکشد.
خط ۱ مترو قم دارای ۲خط A و B است که خط A آن با پیشبینی ۱۴ ایستگاه دارای ۱۴/۸ کیلومتر طول است. این خط به ۲ فاز تقسیم شده و فاز نخست آن به طول ۴/۶ کیلومتر، حدفاصل میدان کشاورز تا میدان شهید مطهری در حال اجراست. خط B هم به طول ۱۸ کیلومتر، ۱۶ ایستگاه دارد که عملیاتیشدن آن بهدلیل تأمین نشدن منابع مالی فعلاً در اولویت نیست.
خط ۲ مترو نیز به طول ۲۸ کیلومتر از اراضی ۵۶۰ هکتاری طرح نهضت ملی مسکن در شهرک پردیسان آغاز و در محدوده میدان ۷۲ تن و بلوار شهید خداکرم به پایان میرسد.
مرور بر روزهای تلخ متروی قم
پروژه متروی قم روزهای ناملایمی هم پشت سر گذاشته است گاهی با طولانی شدن عملیات ساخت و تعطیلی پروژه، چوبش را کسبه و مغازه داران اطراف کارگاه عمرانی مترو که کار و کاسبی شان با ایجاد محدودیت ها حسابی لنگ شد، خوردند.
گاهی با حادثه تلخ ریزش مرگبار دیواره تونل مترو قم در ایستگاه ولیعصر در یک ظهر پنجشنبه در بهمن ماه سال ۱۳۹۵
عصر همان روز پیکر احمد صبوری که کارگر پروژه متروی قم بود از زیر صدها تن خاک خارج شد و عملیات جستجو برای یافتن پیکر حسین حکیمآبادی که متخصص برق این پروژه، تا نیمه های شب ادامه داشت.
تعدادی از نیروهای امدادی آتش نشانی قم نیز در جریان عملیات آواربرداری مصدوم شدند که برخی در محل مداوا یا به مراکز درمانی منتقل شدند.
حادثه ریزش دیواره کناره ایستگاه ولیعصر مترو قم میتوانست به یک فاجعه سنگینی منجر تبدیل شود اما خوشبختانه کسی در محل حادثه نبود چه بسا اگر در حین انجام کار این حادثه رخ میداد منجر به فاجعه سنگینی می شد.
حادثه ای که انگشت اتهام را به سمت پیمانکار و شهرداری نشانه رفت چرا که پیمانکار باید ایمنی لازم را انجام دهد و شهرداری نیز بهعنوان کارفرما باید نظارت دقیق بر روند اجرای پروژههای شهری داشته باشد.
متروی قم الگوی حمایت از تولید داخل را به یدک می کشد
سید امید خداشناس،معاون بهرهبرداری و تجهیزات سازمان قطار شهری قم در رابطه با اسناد بالادستی پروژه گفت: مطابق مصوبات شورای عالی فنی کشور، اجرای پروژه خط یک مترو قم در دو فاز تعریف شده و به بهرهبرداری خواهد رسید که بر همین اساس و با توجه به محدودیت منابع و مشابه با افتتاح سایر خطوط قطار شهری در کلانشهرهای کشور بهصورت فازبندی، فاز نخست پروژه مترو قم نیز به طول ۶ کیلومتر و با ۶ ایستگاه (۲ ایستگاه مسافرگیر و ۴ ایستگاه عبوری) حدفاصل ایستگاه شهید مطهری تا شهدای کامکار و دپو پارکینگ تکمیل و راهاندازی میشود.
وی در مورد پیشرفت فاز نخست مترو نیز افزود: در راستای مصوبات و برنامهریزی صورت گرفته ۲ ایستگاه شهید مطهری و کشاورز بهصورت کامل ساختهشده و تجهیزات مورد نیاز این ۲ ایستگاه، مسیر و ایستگاههای عبوری تأمین و نصب شده است.
خداشناس در مورد تلاش برای بومیسازی صنعت ریلی کشور یادآور شد: برای پیشبرد این فاز علیرغم رعایت اصول فنی و استانداردهای داخلی و بینالمللی، سازمان قطار شهری قم بهعنوان نخستین بار در سطح کشور حمایت از تولید داخل و شرکتهای توانمند کشور را در دستور کار قرارداده تا ضمن بهرهگیری از تجهیزات با کیفیت و مناسب در پروژه مترو قم، مسیر داخلی سازی و استفاده از تولیدات ایرانی را برای سایر متروهای کشور هموار کند.
خداشناس در مورد تأمین ناوگان و سیگنالینگ مورد نیاز مترو قم ابراز کرد: در حال حاضر وزارت کشور بهعنوان متولی تأمین ناوگان قطار شهرهای کشور، قرارداد تأمین ۵۰ دستگاه واگن را برای مترو قم منعقد نموده و مراحل طراحی آن رو به اتمام است و همچنین تأمین، نصب و راهاندازی سیگنالینگ نیز بهعنوان مهمترین سامانه از نظر فنی و ایمنی در زمان شروع بهرهبرداری توسط سازمان قطار شهری قم در حال پیگیری بوده و در صورت اخذ مصوبه شورای اسلامی شهر قم، نسبت به عقد قرارداد با شرکت ذیصلاح اقدام خواهد شد، تا با توجه به ارتباط بسیار زیاد این سامانه با سیستم کنترلی و ایمن راهبری قطار، هم فرایند طراحی و ساخت واگنها تسریع شود و از ابتدای راهاندازی ضمن حفظ جان مسافرین و پرسنل خود، نگهداری مناسب از سرمایههای شهر، نیز صورت پذیرد.
وی در پایان اضافه کرد: به موازات آمادگی کامل برای راهاندازی فاز نخست خط و فراهم کردن شرایط تست گرم و سپس بهرهبرداری، سازمان قطار شهری با یک برنامهریزی مناسب تمامی توان خود را برای بازنگری طراحی ایستگاهها با هدف بهینه نمودن و کاهش هزینهها و برگزاری مناقصات جهت حفاری تونل مابین A ۲ به A ۱، احداث ایستگاه میرزای قمی (مقابل بیمارستان نکویی)، میدان ولیعصر (عج) و مسجد مقدس جمکران به کار گرفته و در بازه زمانی مدنظر، مسیر به تدریج توسعهیافته و ۱۴.۸ کیلومتر خط یک مترو قم وارد مدار بهرهبرداری خواهد شد.
افزایش ۵ برابری اوراق مشارکت قطار شهری قم
محمدرضا انگشتباف مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به وضعیت بودجهای سازمان قطار شهری قم، اظهار کرد: در طول هفت ماه ابتدایی امسال توانستیم ۵۰۰ میلیارد تومان صورتوضعیت پیمانکار پروژه را پرداخت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: این آمار نشان میدهد نسبت به سال گذشته تقریباً ۲۵ درصد افزایش صورتوضعیت داشتهایم و عملکرد بهتری اتفاق افتاده است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به رایزنی با نمایندگان قم در مجلس شورای اسلامی برای بودجه سال آینده قطار شهری، خاطرنشان کرد: قرار شد از اوراق مشارکت سال ۱۴۰۲ قطار شهری متناسب با نیاز سازمان برای راهاندازی فاز نخست و پیشبرد فاز دوم بهصورت همزمان استفاده شود.
وی با تأکید بر در نظر گرفتن دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای قطار شهری قم، ادامه داد: این عدد در مقایسه با سال گذشته رشد پنج برابری داشته است.
انگشتباف اضافه کرد: در حال حاضر فرایند این موضوع در وزارت کشور در حال پیگیری است تا به سازمان برنامه ارسال و اوراق جذب شود.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به اینکه مصوبه شورای اسلامی شهر قم اخذ سه هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت بود، تصریح کرد: این میزان از اوراق را برای خرید واگن، تکمیل فاز دوم خط A و انجام مقدمات خط B متروی قم در نظر داشتیم.
انگشتباف تأکید کرد: طی جلساتی که در مجلس شورای اسلامی داشتیم قرار شد دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای شهر قم تثبیت شود که اگر این اتفاق بیفتد منابع خوبی برای کار در حوزه قطار شهری در سال آینده داریم.
وی با اشاره به اینکه اخذ اوراق مشارکت یک فرایند ملی دارد، گفت: پس از اخذ مصوبه هیئتمدیره و شورای شهر، وزارت کشور بر مبلغ این اوراق نظر میدهد و میزان نهایی به سازمان برنامهوبودجه کشور و پس از آن به بانک مرکزی و بانک عامل ابلاغ میشود.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم افزود: به طور معمول مجوز بانک مرکزی در روزهای پایانی سال صادر میشود و شش ماه بعد از این اتفاق امکان استفاده از این منابع وجود دارد.
تأمین واگن مشکل این روزهای مترو قم است
محمدرضا انگشت باف با اشاره به آخرین وضعیت فاز نخست پروژه اظهار داشت: خط اول مترو در 14.8 کیلومتر اجرایی میشود که در سال 96 مقرر شد بهصورت فازبندی انجام شود.
وی با بیان اینکه فاز نخست از قلعه کامکار تا میدان مطهری با 6 ایستگاه و 6 کیلومتر اجرایی شده است، ابراز کرد: چهار ایستگاه عبوری و دو ایستگاه بهصورت کامل در فاز نخست پیشبینیشده است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به پیشرفت 98.5 درصدی ایستگاه مترو شهید مطهری اذعان کرد: این ایستگاه بهعنوان بزرگترین ایستگاه در سهطبقه تأسیسات، انتخاب مسافر و سکو عملیاتی شده است.
وی با تأکید بر اینکه تلاش شده از تجهیزات بومی کشور در این پروژه استفاده شده و قم پیشتاز در این موضوع در کشور است، یادآور شد: در صورت تأمین واگن آمادگی راهاندازی مترو تا چند ماه بعدازآن وجود دارد.
میتوان گفت مهمترین طرح عمرانی استان قم همین پروژه مترو است که در حمل و نقل عمومی مردم تاثیر زیادی دارد حالا برای رسیدن به فایده کمی دلسوزی مسئولان را میخواهد تا ما قمیها رکورددار طولانیترین زمان ساخت مترو بعد از یازده سال نباشیم.
۶۰۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای خط دوم متروی قم نیاز است
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم گفت: احداث خط دوم متروی قم به طول ۲۸ کیلومتر، ۶۰۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
محمدرضا انگشت باف گفت: در صورت تامین منابع مالی و استفاده از ۲ دستگاه TBM، امکان بهرهبرداری از خط دوم متروی قم تا هفت سال آینده امکان پذیر است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به هزینه کرد ۱۰ میلیون یورویی جهت حفاری تونل متروی قم، گفت: دستگاه حفاری TBM بخاطر اینکه جنس قرارداد متروی قم با قرارگاه خاتم از نوع طرح و ساخت و قیمت تمام شدهاست را باید جزو هزینههای ساخت مسیر و تونل برآورد کرد.
انگشت باف، گفت: مالکیت دستگاه حفاری TBM طبق قرارداد برای قرارگاه بوده و شهرداری قم برای خرید آن باید ۶.۵ میلیون یورو پرداخت میکرد که امکان پذیر نبود.
او ادامه داد: در صورت تامین واگن بصورت امانی از شهرهای دیگر و پس از گذراندن ۲ ماه تست گرم، امکان راهاندازی قطاری شهری تا پایان سال وجود دارد.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به روند خرید ۵۰ رام اختصاصی قطار شهری قم، تصریح کرد: انعقاد قرار خرید این تجهیزات توسط وزارت کشور با شرکت سازنده نهایی شدهاست.
انگشت باف افزود: برغم آمادگی کلی فاز نخست خط یک مترو قم، برای ارتقای ایمنی و تکمیل زیرساختهای لازم، ۶۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری شهرداری قم، عنوان کرد: برای تکمیل فاز دوم خط یک متروی قم، ۹ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با بیان اینکه حفاری ۲ کیلومتر از مسیر متروی قم در محدوده مسجد جمکران هنوز انجام نگرفتهاست، بیان داشت: حفاری هر کیلومتر قطار شهری قم ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
انگشت باف ادامه داد: همچنین احداث هر ایستگاه مسافرگیری نیز ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار لازم دارد که با احداث سه ایستگاه مسافرگیری، ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار باید تامین شود.
مدیرعامل سازمان قطار شهری شهرداری قم اضافه کرد: همچنین برای احداث پنج ایستگاه عبوری نیز بیش از ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
انگشت باف، گفت: برای خرید ۱۶ دستگاه پله برفی فاز یک متروی قم، ۵۰ میلیارد تومان هزینه شدهاست.
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم بیان کرد: مسئولیت خرید و تامین ناوگان قطار شهری قم مانند واگن، طبق قرارداد بر عهده قرارگاه خاتم الانبیاء است.
پیشرفت ۸۰ درصدی تملکات پروژه مترو در منطقه ۶ قم
مدیر منطقه شش شهرداری قم از تملک ۳۰ هزار مترمربع زمین برای دپوی فاز نخست متروی قم در این منطقه خبر داد.
احمد ترکمن با اشاره به تملک زمین برای ساخت ایستگاه مترو در منطقه، اظهار کرد: تملک چهار ایستگاه مترو شامل قلعه کامکار، میدان کشاورز، چهارراه معصومیه و ایستگاه ولیعصر در منطقه واقع شده است که درمجموع بیش از ۸۰ درصد پیشرفت داشته است و تا امروز ۳۰ هزار مترمربع برای محوطه دپو مترو تملک شده است.
تأمین واگنهای مترو قم از تعهدات دولت است
سید مرتضی سقاییان نژاد شهردار قم با اشاره به اهمیت تکمیل و به بهرهبرداری رسیدن فاز نخست مترو قم اظهار داشت: وزارت صنعت و معدن نماینده خرید قطار بوده و با توجه به لزوم بهرهبرداری سریع، اجازه خرید قطار از تولیدکنندگان خارجی را داده است.
وی خرید تولیدات خارجی را مورد توجه قرار داد و افزود: ۸۰ قرارداد واگن مربوط به سالهای قبل بوده و قرارداد جدیدی بسته نشده است و بر مبنای این قرارداد قدیمی اعتبار آن توسط منابع دولتی تأمین میشود.
شهردار قم تأکید کرد: مدیریت شهری در نحوه خرید واگن دخالتی نداشته و این قرارداد بر اساس صلاحدید وزارت صمت و در سالهای گذشته انجامشده است.
بی تردید مهم ترین پروژه عمرانی قم همین پروژه مترو است که بهره برداری از جزئی از حقوق شهروندی است که حال مردم این شهر را بهتر میکند. حالا برای رسیدن به مقصد کمی دلسوزی مسئولان را می خواهد تا قم رکورددار طولانی ترین زمان ساخت مترو آن هم بعد از گذشت دوازده سال نباشد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان